Khuynh hướng thứ hai: Để con cái tự lựa chọn và quyết định, cha mẹ cho ý kiến và hướng dẫn khi con đến tuổi trưởng thành.
Cha mẹ thuộc khuynh hướng này thường tôn trọng quyền tự do cá nhân và tự lập của con cái, không làm áp lực mạnh bạo và trực tiếp để ảnh hưởng quyết định của con. Họ chỉ định hướng đúng đắn và vun đắp năng khiếu cho con là cách làm hiệu quả nhất giúp trẻ em trưởng thành. Trong gia đình, trẻ con luôn coi cha mẹ là chỗ dựa vững chắc nhất. Nếu cha mẹ thực sự hiểu rõ con mình, hiểu được khả năng của trẻ, họ sẽ hỗ trợ cho chúng tốt hơn. Họ sẽ động viên, khuyến khích con phát triển thế mạnh thay vì áp đặt “con phải làm thế này thế nọ....” Ví dụ, nếu trẻ có sở thích và thiên hướng trở thành bác sĩ, cha mẹ sẽ tôn trọng những mơ ước đó. Họ không cố hướng con thành giáo viên hoặc luật sư chỉ vì những kì vọng hoặc suy tính của cha mẹ. Những “kế hoạch” đó, dù đều xuất phát từ tình yêu thương, nhưng sẽ gây sức ép và khiến trẻ mặc cảm, tự ti vào khả năng của mình.
Cha mẹ thường tìm hiểu xem con mình thực sự muốn theo đuổi nghề gì. Nếu chúng muốn có nhiều tiền và điều này khiến con họ hạnh phúc thì có thể đề nghị cho con học nghành ngân hàng hoặc lĩnh vực tài chính, thậm chí tham vọng đi xa hơn là mở một công ty riêng. Nếu con họ muốn trở thành chuyên gia thì theo đuổi nghề luật sư, giáo sư hay kế toán. Nếu con trẻ thích giao tiếp và quan hệ cộng đồng thì có thể trở thành người bán hàng, relationist (Public Relation) hoặc làm việc trong ngành dịch vụ, v.v.

Cũng theo khuynh hướng này thì vợ chồng sẽ thống nhất trong cách nuôi dạy con; nếu bố hoặc mẹ vẫn một mực đứng về phía con, khăng khăng bênh vực con thì sự dạy dỗ không bao giờ thành công. Con trẻ vẫn giữ nguyên mãi thói lộng hành của một ông tướng, bà tướng trong nhà. Tuy nhiên cha mẹ không bỏ lỏng các yêu cầu đạo đức căn bản đối với con, nhưng vẫn giành thời gian đối thoại với chúng và làm sao trở thành bạn của chúng, để chúng ít bị ảnh hưởng của bạn bè hơn. Con cái sẽ vượt qua “giai đoạn khó khăn” của tuổi trưởng thành với sự quân bình hoàn thiện mà cha mẹ là điểm tựa vững vàng cho con cái.
Để tăng cường thể lực cho con trẻ, bên cạnh chế độ ăn uống hợp lý hàng ngày, việc khuyến khích trẻ tập luyện thể dục thể thao cũng rất cần được các bậc cha mẹ quan tâm.... Theo tôi việc chơi thể thao sẽ giúp trẻ duy trì thân thể cân đối, chống béo phì. Bên cạnh đó, việc tổ chức tập luyện thể thao thành nhóm, đội sẽ giúp trẻ con rèn luyện được tinh thần tập thể, tinh thần thể thao hơn là để trẻ con mải miết chơi game, dễ làm nảy sinh những thói quen không tốt.
Cha mẹ thuộc khuynh hướng này rất tôn trọng con cái. Họ vẫn chìu con nhưng có giới hạn. Cha mẹ dùng lý trí để bàn bạc với con cái, tìm cái hay thay cái dở hay phi lý. Họ không nhận xét kiểu “kết án”. Con người không ai hòan hảo, không có đứa con nào xấu hoàn toàn. Chúng ta cũng bất toàn, khi con có lỗi gì, cha mẹ nhận xét, nhắc nhở về khuyết điểm đó. Tuy nhiên, vì tính cách sư phạm, ta có thể đòi hỏi con cái chút ít để chúng cố gắng hơn. Thân phận con người chúng ta cùng yếu đuối như nhau, ta nên thông cảm với những tật xấu, những khuyết điểm của con cái. Ta phải tập biết hài lòng về những cố gắng của con cái mình, về mức độ tốt đẹp mà chúng ta đã từng nỗ lực để đạt được. Không buông những lời nhận xét ám chỉ của trẻ con. Nếu hôm nào con được điểm kém, cha mẹ cũng chỉ nói: “Hôm nay con lại không cố gắng, lại để bị điểm kém à?''. Và tuyệt đối không buông lời nói: “Sao mày ngu thế, dốt thế”. Vì nhận xét như vậy là xúc phạm trẻ con, là phủ nhận mọi cố gắng từ trước đến nay của trẻ, sẽ gây phản ứng không tốt của trẻ con. Khi bị chê bai quá nhiều, trẻ con có thể phản ứng theo hai thái cực khác nhau. Có trẻ tỏ ra chán nản vì nghĩ rằng cho dù có làm gì cha mẹ cũng chẳng hài lòng dẫn đến trẻ thiếu tự tin. Lại có trẻ tuy vẫn cố ép mình để làm hài lòng cha mẹ nhưng đến một lúc nào đó, trẻ sẽ có phản ứng bùng phát do bị dồn nén bấy lâu nay.
Bởi thế, cha mẹ thường cố gắng tạo dựng cho kỳ được “truyền thống vui vẻ” của gia đình. Mỗi phút bên con là một cơ hội để chúng ta hiểu chúng hơn, để lắng nghe những chuyện con cái chia sẻ, nắm bắt được sở thích của con, và làm quen với cả bạn bè của chúng. Bọn trẻ sẽ gắn bó với chúng ta hơn. Trẻ con thường rất nhạy cảm, chính vì vậy, lời khen của cha mẹ cần thật tâm thì mới có giá trị. Sự thật tâm đó thể hiện đầu tiên ở mức độ khen ngợi. Nếu cha mẹ cảm thấy hài lòng khi trẻ con thu dọn xong phòng ngũ hay những món đồ chơi một cách gọn gàng, cha mẹ chỉ nên khen: “Con làm việc giỏi lắm!” thay vì khen: “Con của bố mẹ thật tuyệt vời!”. Một lời khen ngẫu hứng và dễ dãi có tác hại không kém những lời chê bai quá mức.
Xã hội Bắc Mỹ là xã hội nổ lực và cạnh tranh, đứa bé ngay từ khi bước vào ngưỡng cửa học đường đã được dạy dỗ luôn phải chiến đấu, phải thi đua, phải khuất phục khó khăn để giành chiến thắng. Nhưng số người đạt được mục đích chính thì ít mà số người thất bại thì nhiều, đó là quy luật. Cứ nhìn một cuộc đua xe ta sẽ thấy ngay điều này. Vấn đề là làm sao để một thất bại nung đúc tinh thần quyết chiến của con, chứ không phải chán nản bỏ cuộc. Đầu tiên cha mẹ phải biết khen cho đúng. Dù con chúng ta được điểm A hay điểm F, chúng ta đừng để ý đến thành tích này, mà hãy hỏi “Con đã học được cái gì?” Người ta thường nói: “Trẻ con mà được khen về các cố gắng của chúng thì tức nhiên chúng sẽ có động cơ tốt để phấn đấu”. Nếu con tiếp tục mang về điểm D, cha mẹ nên nói: “Con đã cố gắng nhiều, rất đáng khen, nhưng có vẻ có cái gì đó con chưa hiểu, nào chúng ta hãy bàn về những cái đó xem sao”. Như một bậc cha mẹ, chúng ta không nên can thiệp quá sâu vào thất bại của con. Có thể làm mủi lòng trẻ con. Tôi nhớ một nhà tâm lý nào đó có nói là “nếu con cái tỏ ra quá đau khổ hay quá lạnh lùng trước thất bại, chúng ta hãy tìm cách hướng sự chú ý của nó sang chuyện khác như rủ con đi dạo, đi xem cinéma, chơi tennis, đạp xe đạp”.
Điều quan trọng là cha mẹ hãy làm sao chứng tỏ sự quan tâm và thương yêu con cái vì chúng là con, chứ không phải vì chúng thành công hay thất bại. Con cái sẽ hiểu tình yêu bao la của cha mẹ không bao giờ sức mẻ. Chỉ bao nhiêu đó thôi là chúng sẽ lấy lại lòng tin và nghị lực rồi.
Thỉnh thoảng cha mẹ đưa con cái đi ăn ở một nhà hàng lạ vì ngoài khung khổ gia đình các em cãm thấy thoải mái để trò chuyện với bố mẹ hơn… Các kinh nghiệm này sẽ tạo sự ấm cúng thân mật trong gia đình. Lúc đó chúng ta sẽ thấy có thể nói chuyện về bất cứ đề tài nào với con cái.
Chúng tôi có thói quen dùng cơm tối gia đình chung với nhau. Các khảo sát cho thấy trẻ thành niên nào hay ăn cơm tối chung với gia đình từ 2 lần đến 5 lần mỗi tuần sẽ ít nghiện hút, nhậu nhẹt hay dính vào ma túy hơn so với trẻ ăn tối một mình. Chúng học giỏi hơn và ít có vấn đề tâm lý sau này hơn.
Gia đình nào cũng mong muốn con mình phát triển đời sống về cả hai mặt vật chất và tinh thần để trở thành một công dân hữu dụng tương lai, vì vậy sự kiện giáo dục phải được hiểu một cách tường tận là con trẻ cần được dạy dỗ (giáo) để cha mẹ mong chúng hướng đến chân thiện mỹ (dục) hầu giúp đời, giúp nước. Như vậy việc giáo dục phát xuất từ trong môi trường thân thiện của gia đình rồi mới đến trường lớp và đến trường đời. Theo thứ tự như vậy, chúng ta cố gắng phân chia thời biểu thích hợp để con trẻ lớn lên trong tình thương và trí tuệ mà phẩm chất đạo đức, học thuật, hành xử, tư cách cởi mở của một đứa trẻ lớn lên cùng thời gian…
Khuynh hướng thứ ba: Gia đình đổ vở, Cha mẹ ít quan tâm lo lắng cho con cái, để cho con cái tự do buông thả đến tuổi trưởng thành.
Những thảm cảnh gia-đình, như sự đổ vở gây ảnh hưởng rất cao đối với con cái ngày nay.
Sau khi ly dị, người chồng đi lấy vợ khác và người vợ cũng tìm một tổ ấm mới. Vì vậy chuyện giáo dục và tương lai của trẻ bị lảng quên một phần nào.

Như đã bàn ở trên, con cái nhìn cuộc đời qua cách sống và đối xử của cha mẹ chúng.
Nếu cha mẹ chúng không quan tâm về giáo dục và tương lai của chúng thì chúng cũng sẽ chẳng màn đến việc học vấn để trở nên một công dân tốt. Một phần vì cha mẹ đã chia tay, con cái phân vân không biết phải nghe theo ai, cha hay mẹ. Vì thế trẻ con có khuynh hướng trở nên kém ngoan ngoãn, có thể cứng đầu, khó dậy hơn trẻ con bình thường.
Các phụ huynh thuộc khuynh hướng này ít hay không có thì giờ để quan tâm đến hành động của trẻ con. Họ sẽ không biết là con mình có những thói xấu như nghiện ngập, cờ bạc, trai gái, rượu chè. Từ đó, trẻ con có thể hình thành lối sống không tốt, có thói hư tật xấu rất khó uốn nắn: thích đánh nhau, trộm vặt, thiếu suy nghĩ, và cũng có thể bỏ học.
Tâm lý các em rất hoang mang. Vì không còn tổ ấm như ngày xưa nữa cho nên các em tìm nguồn vui từ bên ngoài như bạn bè và hàng xóm, v.v. Thông thường con cái những gia đình đổ vở như vậy, con thành công thì ít mà hư thì rất nhiều. Chúng ta không có thành kiến vể sự đổ vở của gia đình mà chỉ quan sát và học hỏi những điều xấu để rút ra một kinh nghiệm riêng từng trường hợp thích ứng cho mỗi cá nhân.
Gia đình cựu Trung tá phi công Phương, ông bạn già của thời nối khố của tôi vào những năm đầu sau biến cố 75, gồm một hiền thê và 6 con ngoan ngoãn di cư sang Canada sinh sống. Sau một thời gian ngắn, anh chị quyết định ra toà ly dị. Đứa con trai út của anh chị đang học năm thứ nhất nghành luật. Chán nản vì em rất thương cha mẹ và không muốn bố mẹ nó chia tay và cũng nhiều lần hắn khuyên giải bố mẹ để xé tờ đơn xin ly-dị. Nhưng vô phương cứu chữa và cuối cùng rồi ông bà cũng chia tay. Gần một năm sau người ta tìm thấy xác em trong một công viên gần nhà em. Em cảm thấy quá tuyệt vọng vì không thể nhìn thấy vấn đề sào sáo trong gia đình em và em quyết định kết liểu cuộc đời mình bằng cách treo cổ trong công viên lúc vắng người ban đêm…
Guillaume, 24 tuổi người Canada và cũng là một tay chơi đá banh khá trong đội banh của tỉnh tôi ở và trong team với con trai thứ nhì tôi từ lúc em được 9 tuổi. Trong vài năm sinh hoạt trong đội soccer, tôi được biết rất nhiều về gia đình em Guillaume. Em chơi hay, học hành cũng khá. Đến năm em được 15 tuổi, cha mẹ em chia tay. Cha đi theo con đường cha chọn lựa, còn mẹ đi tìm người yêu khác…Từ đó em bất chấp việc học hành. Em hay giao du với đám bạn mới, trộm vặt trong shopping và bị cảnh sát lập biên bản cảnh cáo vài lần vì em chưa đến tuổi thành niên để bị tù tội…Cha em đổ lổi vào mẹ không chịu lo cho con cái. Bà vợ cũ trách ông bố không bồi dưỡng đầy đủ cho con cái cho nên mới ra sự việc. Tóm lại không ai chịu nhận trách nhiệm về phần mình. Vài năm sau đó Guillaume bị bắt vì tội buôn bán drugs…khi em tròn 18 tuổi…


Xét về một khía cạnh nào đó, chúng ta để con được tự do và sống một cách khá tự nhiên, không bị gò bó bởi những mong đợi áp đặt của bố mẹ. Tuy nhiên vì con cái chúng ta sinh ra, đa số ở hải ngoại cho nên con cái dể dàng thu nhập nền văn hóa và tập quán tây phương, cách suy nghĩ của chúng giống như những đồng nghiệp người Ý, người Pháp, người Mỹ, Phi, Ấn hay Hi-lạp, v.v. Cách biện luận của chúng rất cởi mở và tự do, không phân biệt chủng tộc, văn hóa, tôn giáo hay giàu nghèo, v.v.
Khi dạy dổ cũng như khi bàn bạc với các con, chắc hẳn con cái không thấu hiểu hết những gì cha mẹ muốn diển đạt vì sự bất đồng ngôn ngữ…
Chúng ta không thể nói suông với các con với lập luận như “ ngày xưa cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy, ta phải luôn luôn nghe lời ông nội bà nội…”, chúng chỉ tin bằng mắt và nghe bằng tai mà thôi.
Chúng ta thử xem xét lại ba (3) phương diện – nhân bản, trí tuệ và đạo đức để xét đoán thế hệ trẻ đang và sẽ ở vào giai đoạn nào.
- Về nhân bản, giới trẻ ngày nay dể bị đồng hóa không ít thì nhiều văn hoá Tây phương - cởi mở và rộng lượng hơn chúng ta, lịch sự và khiêm nhường nhưng có phần bạo dạn (aggressive) hơn.
- Về lãnh vực trí tuệ, giới trẻ ngày nay sống ở hải ngoại với đầy đủ phương tiện vật chất hơn cha mẹ chúng, có nhiều môi trường và phương tiện để tiến xa hơn trong những nghành chuyên môn kỹ thuật, nếu các em có ý chí và sự hướng dẫn tốt.
- Riêng về đạo đức hoàn toàn đều tùy thuộc vào cách giáo dục và hướng dẩn của mỗi bậc phụ huynh. Có nhiều gia đình muốn duy trì văn hóa Việt hơn gia đình khác. Có rất nhiều bậc cha mẹ vì kém sinh ngữ khi hội nhập vào xã hội mới cho nên chỉ trao đổi với con cái trong nhà không bằng tiếng mẹ đẻ. Vì thế rất nhiều trẻ bây giờ rất kém cỏi tiếng Việt, đến đổi có nhiều em ở tuổi trưởng thành vẫn không hiểu tiếng Việt khi nói chuyện với cha mẹ hay ông bà của chúng. Đây là vấn đề lo ngại lớn nhất trong cộng đồng Việt hiện nay ở hải ngoại.
Công bằng mà nói không có cách giáo dục nào hoàn hảo. Chưa chắc thế hệ con chúng ta khá hơn thế hệ chúng ta. Có điều chúng ta phải công nhận là mức tiến triển về vật chất và trí tuệ của thế hệ mới sẽ đi nhanh hơn. Bắc Mỹ, Canada, Pháp, Úc, Đức, v.v.v...là quê hương thứ hai của chúng ta. Thế hệ con chúng ta sẽ xem nơi đây như quê hương thân yêu của chúng. Các em chỉ khác với dân địa phương là các em có trái tim Việt Nam. Nhưng những trái tim bé bỏng ấy còn gắn bó với văn hoá Việt Nam bao nhiêu còn tuỳ thuộc rất nhiều vào sự giáo dục của từng gia đình chúng ta. Chúng sẽ suy nghĩ và hành động giống như người địa phương. Các em sẽ có cơ hội thành công (land of opportunity) và tiến rất xa trong xã hội mới, như tân bộ trưởng y-tế Đức Philip Roesler, Betty Nguyễn và Thuý Vũ - phóng viên đài CNN, thẩm phán toà thượng thẩm Los Angeles Jacqueline H. Nguyễn, Huy chương Thế vận hội Carol Huỳnh, Dân biểu Liên bang Hoa Kỳ Cao Quang Ánh, nhà khoa học Dương Nguyệt Ánh,v.v.v....Ngược lại các em cũng sẽ dễ sa ngã hay đồi trụy ở đất nước đầy tự do này...Nước Việt Nam đối với các em như một nước nhỏ bé nào đó và nếu có dịp các em sẽ đi du lịch như một nước thứ ba “third world country”, để xem nơi mà cha mẹ chúng đã sinh ra.
Chúng ta và giới trẻ sẽ phải đối diện với những thử thách mới ở xã hội mới, thí dụ:

1. Một nước Nhật với những lễ giáo khắt khe trong quan hệ gia đình, một Trung Quốc với những quy tắc ứng xử đạo đức luôn được trân trọng…đều đã bùng nổ và phát triển mạnh mẽ “nền công nghiệp tình dục” với những phim ảnh, truyện sách khiêu dâm, dịch vụ sex mọc lên nhan nhản. Và không ai khác, chính giới trẻ là những người tiếp thu và thực hiện nhanh nhất những trào lưu mới có sức lan tỏa mạnh mẽ này.
2. “Con cái bây giờ phán xét cả bố mẹ” Đấy lời than vản của một số bậc phụ huynh ngày nay. Vì sự tự do ngôn luận, con cái sẽ tự do bàn bạc với bố mẹ một cách rất cởi mở có khi đưa đến sự cải vả không hay trong gia đình.
3. Hiện nay ở các nước Tây phương đang đương đầu với tệ nạn «Bỏ học». Các báo chí đang hô hào các học sinh đừng bỏ học, đến các cuộc biểu tình rộng lớn khắp nơi phản đối học phí gia tăng và ngân sách giáo dục bị cắt. Đến nỗi Bill Gates, nhà tỉ phú giàu nhất thế giới cũng lên tiếng. Anh viết một bài có tựa “A Quiet Revolution” trên tuần báo Newsweek tháng 2 năm 2009, trong đó có một câu nhận xét gây choáng váng: “Hệ thống giáo dục của Hoa Kỳ là cái nền của sự thành công của đất nước Hoa Kỳ, nhưng từ gần 100 năm qua, nền giáo dục này đã không thay đổi”. Cái thiếu thốn lớn nhất của giáo dục Mỹ, theo Gates, chính là sự cải cách (innovation) đã không được đầu tư đúng mức. Từ gần 1 thế kỷ nay, cái cách mà chúng ta chuẩn bị cho học sinh đối phó với thách thức của học tập đã bị giữ nguyên. Gates viết: “Nếu chúng ta không tìm ra cách thức để cải thiện nhà trường, biến nó thành hữu ích thật sự và trở nên đại chúng, chúng ta sẽ không sao thực hiện được giấc mơ bình đẳng và Hoa Kỳ sẽ không sao cạnh tranh nổi với các cường quốc khác trong tương lai”. Nhưng quan sát kỹ, thời gian gần đây chính vấn đề giáo dục mới làm nhức nhối nhiều người ở Hoa Kỳ. Đất nước có những trường đại học danh tiếng nhất thế giới, có các nhà bác học tài ba và đông đảo, có những Viện khoa học nghe qua tên là sinh lòng kính nể, nhưng hiện nay đất nước vĩ đại này đang...tuột xuống hạng 10 trên thế giới về xếp hạng giáo dục.
4. Năm 2010 Tổng Thống Hoa Kỳ Obama đề nghị đề xuất một ngân khoản 900 triệu đô la nhằm giúp đỡ các tiểu bang và các học khu chống lại hiện tượng bỏ học của học sinh và thành tích thấp tại các trường học. Có nhiều trường học đang cố gắng giúp học sinh làm sao có đủ điểm để vượt qua các kỳ thi, nhất là các em gốc da đen và Nam Mỹ có tỉ lệ học hành kém hay bỏ học khá cao.

Thay lời kết:
Chúng ta đang chạy đua với nhịp độ của đời sống kinh tế xã hội tây phương. Xã hội nơi đây đòi hỏi rất cao – thì giờ, năng lực và thể chất rất cao. Sự phát triển không ngừng của kỹ thuật, sự tiến bộ của khoa học đòi hỏi chúng ta phải có nhiều trình độ chuyên môn khá cao, bắt ta cống hiến nhiều thì giờ và năng lực để học hỏi và làm việc. Vì vậy ta không còn thì giờ để nghỉ ngơi, giải trí và gặp gỡ nhau. Chiều đi làm về thì mệt mỏi và không còn thì giờ để gặp người khác nữa. Lúc nào chúng ta cũng bận rộn, sống khép kín từ đó nảy sinh sự cô đơn.
Văn hoá người Việt cảm thấy không thoải mái trong xã hội Tây Phương vì xã hội này dựa trên những nền tảng giá trị khác hẳn với những nên tảng giá trị của xã hội Việt Nam ngày xưa. Căn bản giá trị Tây Phương dựa trên cá nhân. Trong khi người Việt mình dựa trên gia đình, hàng xóm. Chúng ta cảm thấy lạc lõng. Tuổi trẻ Tây Phương luôn có khuynh hướng thoát khỏi ảnh hưởng và uy quyền của cha mẹ, kể từ 18 tuổi. Tuổi trưởng thành là lúc chúng có thể không sống với cha mẹ. Đối với người Việt điều này là sự cắt đứt mọi liên hệ gia đình. Xã hội Tây Phương bảo vệ quyền lợi cá nhân. Ví dụ nếu cha mẹ lỡ tay đánh con cái, chúng sẽ điện thoại cảnh-sát để kiện cha mẹ chúng. Những mối liên hệ gia tộc được xem là rất quan trọng ở Việt Nam coi như bị phá huỷ ở xã hội Tây Phương .
Ngày nay giới trẻ sống ở hải ngoại, với nhiều tiện nghi vật chất và kỹ thuật cao, các em có nhiều sự lựa chọn và sự chuẩn bị tốt cho một tương lai mới. Các em ít lo lắng về vấn đề tài chính, những em may mắn có hoàn cảnh tốt thì không “bỏ học” tiếp tục lên đại học và chọn một nghề mà các em thích, theo hoài bảo mà thuở trung học các em mong ước. Khi vào bậc học đại học cũng như sau đại học, nhiều em cảm thấy không ham thích với chuyên ngành mình theo đuổi nữa, các em thay đổi chuyên ngành khác một cách không do dự, vì nghĩ cha mẹ luôn ở bên các em và sẳn sàng trợ cấp, giúp đỡ các em về mọi mặt. Không như thế hệ cha mẹ chúng khó khăn lắm mới được một nghề sau đại học, mặc dù ít khi ham thích ngành nghề mình phải theo đuổi, phải từ bỏ hoài bảo mà mình mơ ước, phải cố gắng đi làm kiếm tiền để lo cho tương lai của họ ở xứ người…
Gia đình là trường học tốt nhất để trẻ con hấp thụ giá trị sống hơn nhà trường, vì vậy môi trường gia đình gồm ông bà, cha mẹ, cô chú, dì cậu và anh chị em là tấm gương cực kỳ nhạy cảm cho con cái noi theo.
Chúng ta nên tự giáo dục chính mình, bằng cách chọn cho mình một lý tưởng làm nền tảng cho cuộc sống và hiến thân để thực hiện ý tưởng đó. Phải biết ta muốn điều gì trong cuộc sống. Từ đâu ta có thể đạt được điều đó. Có biết bao nhiêu người không hề có lý tưởng để sống, một hướng đi chính xác. Họ sống theo dục vọng, theo những sở thích không bền vững, theo những cảm tình nhứt thời, những đam mê, những nhu cầu cần được thoả mãn cấp thời. Sống như vậy là tự ngăn chặn sự trưởng thành, sự phát triển nhân tính của chính mình. Người ta có thể kiềm chế sự phát triển của một đứa trẻ bởi vì đặc tính đứa trẻ là không thể tự thoát khỏi những bản năng nhạy cảm của chúng. Khi đứa bé có một ước muốn, một nhu cầu, nó đòi thoả mãn ngay. Chính vì thế nó muốn gì đó, trẻ sẽ la hét và khóc để được điều muốn mới thôi. Người lớn không tự làm chủ được những đam mê, bỏ những ham muốn không chính đáng, nhất thời thì đã tự biến mình thành một đứa trẻ. Nếu mọi người chúng ta đều chấp nhận sự cực nhọc để tự giáo dục mình, để làm tự chủ mình. Đó chính là cái giá mà chúng ta phải trả để chúng ta đạt đến một mức độ của một con người chân chính. Cũng như một thân cây không thể nào mọc lên trong một ngày. Chúng ta cần một đời người để rèn luyện thành một con người. Phải biết chờ đợi, kiên nhẫn, chịu đau khổ để tự làm chủ lấy bản thân, nuôi dưỡng ngọn lửa yêu thương. Chính những điều ấy giử lại tuổi trẻ và sinh lực…
Dạy con ở hải ngoại là một nghệ thuật nhân bản tuyệt vời và phức tạp. Cộng đồng người Việt chúng ta rất cần từng thành viên nhỏ của mỗi gia đình được êm thắm để cùng nhau phát triển một xã hội lành mạnh, yêu thương và chia sẻ lẩn nhau. Thực tế giáo dục trẻ em là cách tự giáo dục chính mình bằng lời nói, cử chỉ, hành động, sự êm ấm trong gia đình là trên hết. Đứa trẻ học tất cả những gì mà thân bằng quyến thuộc cha mẹ, anh em chúng sinh hoạt hằng ngày mang lại, vì vậy mà bài học cho con em chúng ta là làm sao sống thật tốt đẹp, trước tiên, vợ chồng phải hòa thuận yêu thương và kính trọng lẫn nhau, lời nói không làm tổn hại mọi người mà biểu hiệu những giá trị đích thực của thông tin, lòng nhân từ độ lượng và phải biết nở nụ cười với con cái để sự cảm thông từ hai phía luôn được hài hòa, thành thật và chia sẻ tất cả những điều sâu kín trong lòng trẻ.
Tạo mọi điều kiện và môi trường học tập tốt cảm thông, thấu hiểu trẻ là điều kiện tiên quyết cho tương lai trẻ sau này mà dân gian ta có câu:
Con hơn cha là nhà có phúc

Trò hơn thầy là đất nước yên vui

Dạy con từ thuở tiểu sinh

Gần thầy gần bạn tập tành lễ nghi

Học cho “cách vật trí tri”

Văn chương chữ nghĩa nghề gì cũng thông.

Phần 1

Phần 2