Du thuyền - Bến phà - Xe điện

Giữa trưa nắng chói chang nồng nực của mùa Hạ (tháng 6,7,8) du khách phương xa về Châu thành Ngọc Lân còn được hưởng cái thú ngồi trên du thuyền Natchez, Cajun Queen hoặc Creole Queen chạy bằng bánh xe nước. Lênh đênh giữa dòng để tận hưởng làn khí hiu hiu mát mẻ trong lành cùng với tiếng kèn lúc dồn dập, lúc thanh thoát như du hồn người khách lạ vào cõi mộng viễn du. Dòng Mississippi mà các Sử gia đặt cho một cái tên kiều diễm “dòng sữa mật của nước Mỹ” được đại văn hào Mark Twain động cập tới đã mê hoặc hàng triệu độc giả. Đêm đêm, ngồi trên hàng ghế ở bờ sông Mississippi ngắm Trời Trăng mây nước và thưởng thức âm thanh của nhạc Jazz cũng là một cái thú của người khách lạ phương xa. Nếu bạn phóng khoáng và hâm mộ giới nghệ sĩ, bạn có thể tặng người nghệ sĩ lang thang đang ru hồn bạn chơi vơi trong tiếng kèn Trumpet một vài đôla, cũng là một điều nên làm. Ngoài cái thú ngồi trên du thuyền Natchez, Cajun Queen hay Creole Queen, nếu muốn, du khách có thể ngồi trên chuyến phà vận chuyển qua lại hai bờ của dòng Mississippi. Có ba bến phà: Chalmette, Canal (Downtown) và Gretna. Lênh đênh trên sóng nước, bạn có cảm tưởng đang ở trên phà “bắc” Mỹ Thuận hoặc “bắc” Cần Thơ năm xưa (bây giờ Nhà Nước CSVN đã xây cầu). Tuy nhiên, ở đây, không có cái thú chờ phà để thưởng thức cơm tấm bì sườn chả, cơm sườn nướng, nem nướng, chả giò, bún ốc, bún riêu, nem chua Cái Răng, mía ghim, ổi xá lị, chôm chôm, mận hồng đào, xoài cát, xoài tượng… chấm muối ớt, sầu riêng, dừa xiêm, mãng cầu, măng cụt... ôi thôi, đủ thứ, mùa nào thức ấy, của miệt vườn vùng Cửu Long giang ngọt ngào.
Về New Orleans, bạn còn được hưởng cái thú đi xe điện từ Downtown trải suốt dọc con đường St Charles dài hun hút dưới bóng mát tàng cây Oak cổ thụ với những lâu đài cổ kính hai ba trăm năm, tới tận vườn Bách thú Audubon Zoo. Con đường St Charles với khu Uptown là dấu tích của trung tâm thành phố New Orleans cổ kính ngày xưa. Các biệt thự, dinh thự có một quá trình lịch sử lâu dài này cũng là nơi tham quan thích thú của người khách lạ phương xa. Nguyên thủy, đường xe điện được hình thành từ năm 1835 rồi được chỉnh trang hoàn bị hơn vào năm 1893 và nhiều giai đoạn cải tiến cho tới ngày hôm nay. Cách đây không lâu, thành phố đã khánh thành tuyến đường xe điện nối từ Downtown tới City Park với những cột đèn mang dáng dấp cổ kính hấp dẫn du khách.

Hải sản & thú đi câu

Tuy là một thành phố nhỏ nhưng lại là một thành phố du lịch và bến cảng New Orleans là cửa ngõ thông thương từ con sông Mississippi - phát nguyên từ thượng nguồn vùng núi đồi cao nguyên, không xa Ngũ đại hồ, miền cực Bắc giáp ranh biên giới giữa Canada và Hoa Kỳ - trải dài hàng mấy ngàn dặm, xuôi dòng tới tận vùng vịnh Mexico và vùng biển Caribbean; để từ đó phân phối hàng hoá xuyên qua Đại Tây dương (Atlantic) tới Âu Á Phi Châu và Nam Mỹ. 50% nông sản toàn nước Mỹ vận chuyển qua cửa khẩu New Orleans. Cũng vậy, mỗi ngày hàng ngàn sà-lan ngược dòng Mississippi, vận chuyển dầu lửa, hàng hoá nhập cảng khắp nơi, phân phối cho các Tiểu bang miền Trung-Bắc nước Mỹ. Chuyên chở hàng hoá ra vô trên dòng Mississippi là phương cách vận chuyển rẻ tiền nhất. Suốt dọc bờ biển Nam Hoa Kỳ như Arizona, Texas, Mississippi, Alabama, Florida đều mịn màng với những bãi cát trắng phau và tạo thành những bãi tắm lý tưởng cho mỗi độ Hè về. Riêng chỉ có bờ biển Louisiana toàn là bùn sình lầy. Vì thế, cửa sông không bị cát lấn chiếm và tầu bè lớn nhỏ của Quốc tế tha hồ ra vô thoải mái. Bùn lầy là môi trường sinh thái thích hợp nhất cho rùa, cua biển, crawfish, sò và cá thủ (red fish). Đi câu ở những vùng như Empire, Buras, Venice, Golden Meadow... là một cái thú tuyệt vời của hàng ngàn người đủ mọi sắc tộc, đủ mọi mầu da. Chỉ vài ba tiếng là có đủ mọi thứ cá: thủ đen, thủ đường, cá hánh, cá đù, cá đối, catfish... Người Mỹ thích nướng than, người Việt thích ăn gỏi cá đù, cá hánh, nhưng cá thủ vẫn là ưu tiên hàng đầu của món gỏi cá độc đáo, vì thịt cá trắng, thơm, ngon và dai hết ý.

SUPERDOME

Vì là trung tâm giao thương hàng hải quan trọng bậc nhất của miền Nam nước Mỹ và muốn phát triển ngành du lịch cũng như thu hút giới hâm mộ thể thao, giới chức thành phố New Orleans quyết định xây nhà vòm thể thao Louisiana Superdome. Ngôi nhà này được khánh thành ngày 3 tháng 8, 1975. Cuối năm 1975, Tổng Giáo phận New Orleans tổ chức Mừng Năm Thánh tại nhà vòm Superdome mới mẻ này. Cộng đồng Công giáo Việt Nam, chân ướt chân ráo đã tích cực tham dự buổi lễ long trọng này.
Tháng 10, 1987, Đức Giáo Chủ Gioan Phaolô II đã gặp gỡ Giới Trẻ Công giáo Hoa Kỳ tại đây. Được biết, kinh phí xây cất Superdome lên tới 500 (năm trăm) triệu đô thời bấy giờ. Có sức chứa 90,000 (chín mươi ngàn) chỗ ngồi thoải mái để tham dự những trận đấu bóng với bất cứ thời tiết nào. Ngoài ra, còn có những phòng họp dung nạp từ ba đến sáu ngàn người tham dự. Bãi đậu xe có thể dung nạp 40 (bốn mươi) ngàn chiếc. Ngôi nhà này cũng là nơi trú ngụ cho hàng chục ngàn người không có phương tiện di chuyển mỗi khi có bão. Hiện Louisiana Superdome vẫn còn là ngôi nhà vòm thể thao lớn nhất thế giới.

Lake Pontchartrain Causeway

Cây cầu Lake Pontchartrain Causeway bắc qua biển hồ cùng tên (từ bờ khu thương mại sầm uất giầu có Metairie qua bờ dân cư trưởng giả Covington). Đây là hai cây cầu song song nhau, cả hai dài tới 23 miles 830 (dân chúng thường gọi là cầu 24 miles cho tiện việc sổ sách). Tính ra, cây cầu dài xấp xỉ 40 cây số (km) dài hơn xa lộ Sàigòn-Biên Hoà. Lái xe qua cầu phải mất ba mươi phút và dễ buồn ngủ, nhất là vào buổi trưa. Lake Pontchartrain Causeway hiện vẫn giữ quán quân là cây cầu dài nhất thế giới. Mỗi cầu có 2 lanes và một lane nhỏ phòng hờ xe cộ bị trục trặc.
Năm 1956, khánh thành cây cầu thứ nhất và mấy năm sau, hoàn thành cây cầu thứ hai. May mắn, trận bão Katrina 2005, cây cầu 24 miles không hề hấn gì, trong khi cây cầu Twin Span (dài gần 6 miles) từ New Orleans East qua Slidell, trên trục lộ huyết mạch I-IO bị hư hại và đã cho lưu thông sau 2 tháng sửa chữa. Hiện nay (2010), cây cầu Twin Span đã được xây cất hoàn toàn mới, tất nhiên rộng hơn, đẹp hơn, an toàn hơn… Nước biển ở vịnh Mexico đổ vào biển hồ Pontchartrain, rồi từ đó, chuyển vào các sông rạch khắp vùng New Orleans. Cũng cần ghi lại: Thành phố New Orleans thấp hơn mực nước biển từ 6 đến 12 ft, vì thế, hệ thống đê điều là một vấn đề sinh tử của người dân cư ngụ tại thành phố lòng chảo này - cũng giống như Hoà Lan (Netherlands = Holland), đất chật người nhiều, Chánh phủ phải xây dựng những công trình đắp đê ngăn nước. Trận bão Katrina 2005, sức nước và gió bão dồn vào hồ Pontchartrain như thác lũ, khiến một số đoạn đê, lâu ngày, không bảo quản đúng mức, bị bể, gây nên trận lụt thảm khốc. Thiệt hại hàng trăm tỉ Mỹ kim.

The Greater New Orleans Bridge (Cầu Con Cò)

Thành phố New Orleans cũng như bang Louisiana sông rạch chằng chịt nên hệ thống cầu cống là một nhu cầu bức thiết nhất của thành phố. Nói đến cầu Mississippi hay The Greater New Orleans Bridge, bà con người Việt mình không ai để ý. Nhưng nói đến “Cầu Con Cò” thì nam phụ lão ấu, ai ai cũng biết và chấp nhận tên gọi. Sở dĩ có danh xưng này là vì mặt tiền của cầu có hình con Pelican (biểu tượng của bang Louisiana), thấy hao hao giống một loại cò thường bay lượn trên những cánh đồng luá vàng bát ngát miền Tây Nam Việt Nam, nên bà con ta đặt tên luôn là cầu con Cò cho dễ nhớ. Các cụ bảo: Chim hay cò cũng thế thôi.
Đây là chiếc cầu sắt bắc qua sông dài nhất nước Mỹ với 1,575 ft được nối liền hệ thống cao tốc khá tân kỳ. Đỉnh cao nhất của cây cầu cách mặt nước 350 ft. Cây cầu được hoàn thành năm 1958 với kinh phí 65 triệu đô thời bấy giờ. Cách đây không lâu, vì nhu cầu lưu thông từ trung tâm thành phố qua vùng thị tứ sầm uất Westbank, Chính quyền địa phương đã khánh thành cây cầu thứ hai, bắc song song với cầu Con Cò. Tổ hợp Kiến trúc sư vẽ đồ án thiết kế cũng hao hao gần giống như cây cầu cũ cho phù hợp nét thẩm mỹ của nghệ thuật kiến trúc. Mỗi đêm, hệ thống đèn trên đỉnh hai cây cầu được thắp sáng tăng thêm vẻ mỹ quan cho thành phố. Cách cầu Con Cò chừng mười dặm (theo đường chim bay), nhìn về hướng Tây, một cây cầu cũng đẹp và bề thế. Đó là cầu xe lửa mang tên Huey P. Long, (Thống đốc Louisiana 1928-1932). Đây cũng là hệ thống cầu xe lửa cao của nước Mỹ. Chính giữa cầu là hai đường rày xe lửa chạy song song. Hai bên bìa cầu dành cho đủ loại xe lưu thông, mỗi chiều hai lane chật hẹp. Những ai mới tập lái xe, chắc chắn vừa lái vừa run. Trong hai năm qua, hàng trăm nhân công đang ngày đêm thực hiện kế hoạch mở rộng thêm “lane” hầu đáp ứng nhu cầu vận chuyển của người dân. Từ đỉnh cầu cách mặt nước cũng tầm cỡ như cầu Con Cò, để các tầu lớn Quốc tế có thể lưu thông bên dưới cầu các dễ dàng. Tuy nhiên, đã từng có những thương thuyền lớn, vì thuyền trưởng, tài công bất cẩn đã chạm vào chân cầu, gây hư hại và nguy hiểm không ít.

Lễ hội Mardi Gras

Ngoài những chứng tích lịch sử đã ghi ở những dòng trên, nói tới châu thành Ngọc Lân, phải nói tới dịp Lễ hội MARDI GRAS (tạm hiểu là Thứ Ba Béo). Ngược dòng lịch sử, Lễ hội Mardi Gras bắt đầu từ ngày 6 tháng Giêng hằng năm tới nửa đêm Thứ Ba, trước Thứ Tư Lễ Tro, mở đầu Mùa Chay Thánh của Giáo hội Công giáo. Từ Lễ Tro đến Lễ Lá – (gọi là Lễ Lá là để kỷ niệm các thiếu nhi Do Thái cầm lá dừa và lá vạn tuế đón mừng Chúa khải hoàn vào Thành Thánh Jerusalem) - trọn vẹn 40 ngày để ghi dấu Chúa dùng 40 ngày chay tịnh trước khi bước vào con đường khổ giá. Sau Lễ Lá là tuần Thương khó, tức Tuần Thánh: Chúa chịu khổ hình, chết trên Thập giá và Phục sinh khải hoàn.
Theo Cựu Ước Thiên Chúa giáo thì dân tộc Israel (Do Thái) được chọn là dân riêng của Chúa, còn tất cả đều là dân ngoại. Sau khi Ngôi Hai Thiên Chúa Nhập thể Giáng trần được một tuần lễ, có ba nhà Đạo sĩ Phương Đông (dân ngoại) được linh ứng, quyết tới thành Bethlehem (Israel) để dâng Vua Hài Nhi: Vàng, Nhũ hương và Mộc dược. Giáo hội Công giáo thẩm định biến cố này là Ngôi Hai Thiên Chúa đón tiếp và mời gọi dân ngoại. Danh từ “Lễ Hiển linh” bắt nguồn từ đó. Đó cũng là lý do để những người tổ chức Lễ hội tha hồ ăn uống, vui chơi thoả thích. Nhưng họ cũng biết chấm dứt khi Mùa Chay Thánh tiến tới và các nhà tổ chức Lễ hội buổi ban đầu quyết định chấm dứt các cuộc ăn chơi vui đùa diễn hành... vào nửa đêm Thứ Ba, để Thứ Tư Lễ Tro mở màn Mùa chay. Tại châu thành New Orleans, Mardi Gras là ngày lễ lớn, tất cả trường học, công sở được nghỉ luôn ba ngày: Thứ Hai, Ba, Tư. Trong suốt hơn 200 năm qua, kể từ ngày lập quốc, người dân New Orleans hầu như liên tục tổ chức Lễ hội hằng năm, trừ những năm có Thế chiến.
Có những hội thiết kế xe diễn hành lâu đời như Comus xuất hiện ngay từ năm 1857, hội Rex từ năm 1872, rồi xuất hiện tuần tự như: Momus, Proteus. Zulu của người da mầu cũng bắt đầu xuất hiện từ năm 1916. Mỗi mùa Lễ hội, có tới trên dưới 150 xe diễn hành, đủ mọi mầu sắc, đủ mọi hình hài, nghiêm chỉnh cũng như quái dị. Lễ hội Mardi Gras hằng năm tại New Orleans thu hút hàng triệu du khách từ các Tiểu bang Hoa Kỳ và cũng có cả khách ngoại quốc nữa. Những tuần lễ trước Thứ Ba Béo (Mardi Gras), các đoàn diễn hành lẻ tẻ xuất hiện các vùng Westbank, Kenner, Metairie, Uptown, Chalmette... Nhưng đúng Thứ Ba Béo là cao điểm của Lễ hội, tất cả các xe đều tập trung về các con đường như St Charles, Claiborne... để tiến về đại lộ chính Canal là trung tâm điểm của Lễ hội. Rồi như còn tiếc rẻ, các đoàn xe lại tản mát về các vùng phụ cận như Covington, Slidel, Baton Rouge… diễn hành để vớt vát thêm cho thoả thích. Trước ngày diễn hành, Ban Tổ chức Trung ương còn lo bầu chọn King (Vua) Queen (Hoàng hậu) cho Lễ hội với tiệc tùng linh đình tốn kém. Trừ những người vai vế con ông cháu cha, còn bần dân, ai muốn được một chỗ ngồi trên xe diễn hành cũng phải nộp cả ngàn đô mới được vinh dự đó. Những người ngồi trên xe diễn hành được vinh dự ném những chuỗi hạt bằng plastic đủ loại, đủ kiểu, đủ mầu sắc gọi là “beads hoặc đồng tiền “doubloons”. Thẩy chuỗi hạt và tiền cũng như ly nhựa... là một truyền thống bắt buộc mà nếu không có “throws” là không có “Carnival”. Những năm sau này, các chuỗi hạt và tiền được các nhà sản xuất làm rất đẹp để hấp dẫn du khách. Những chuỗi hạt dỏm không ai thèm để ý tới. Liên tục các tối thứ Sáu, Bảy, Chủ Nhật, thứ Hai, thứ Ba Béo tại đường Bourbon, hàng trăm ngàn du khách tuốn về đây để uống rượu, bia thả giàn... và ngắm những bông hoa biết nói. Những năm sau này, một số thanh niên nam nữ đã tục hoá ngày Mardi Gras và đi quá xa. Nhiều cô gái con nhà lành chính hiệu, với dáng đẹp quyến rũ, lại thích phơi bầy thân thể một cách lộ liễu, khiến nhân viên công lực phải vất vả ngăn ngừa và chấm dứt tệ nạn quái đản này. Lễ hội chấm dứt lúc 12 giờ đêm Thứ Ba Béo để sáng Thư Tư Lễ Tro, những tín đồ Công giáo ngoan đạo tiến vào Giáo đường nhận tro, biểu lộ một nghi thức sám hối vì những ngày qua, ăn chơi trác táng. Nghi thức xức tro trên trán của Giáo hội Công giáo nhằm nhắc nhở người tín hữu: Con người từ bụi tro rồi sau cuộc sống dương thế, sẽ trở về tro bụi. Chỉ có cuộc sống vĩnh hằng trên Thiên quốc là trường cửu dành cho những linh hồn công chính…

Giáo dục

Nói đến vấn đề Giáo dục, ai cũng nghĩ rằng Louisiana luôn luôn cầm đèn đỏ, vì được Liên bang xếp hạng thứ 49 trên 50 Tiểu bang (hơn được bang Mississippi). Thực ra, không hẳn như vậy. Chỉ riêng Quận Orleans với số dân da mầu chiếm đại đa số mà vấn đề Giáo dục chưa được coi trọng đúng mức, nên khả năng học vấn so với các Quận hạt khác có phần thua sút nhiều. Đại đa số người Mỹ trắng tại Quận Orleans lo lắng cho con em thụ giáo ở những trường tư nổi tiếng như Brother Martin, Jesuit, La Salle, Cabrini, Archbishop Shaw, Archbishop Blenk, St Mary Dominican, Mc Gehee, Mercy Academy, Sacred Heart, Mount Carmel Academy, The St. Paul’s School...
Tiểu bang Louisiana có trường Trung học kiểu mẫu (nội trú) tại Natchitoches dành cho những học sinh ưu tú. Về Đại học, ngay tại New Orleans cũng có những trường nổi tiếng như Loyola, Xavier, LSU (Louisiana State University), UNO (University of New Orleans). Trường Đại học Y khoa Tulane đứng hàng thứ 6 của toàn quốc. Đã có nhiều Bác sĩ trẻ người Việt tốt nghiệp tại trung tâm giáo dục này...

Đội banh New Orleans

New Orleans Saints là một đội banh Bóng đá chuyên nghiệp của người Mỹ có trụ sở tại New Orleans, Louisiana. Đội banh hiện tại đang giữ danh dự “Vô Địch” của Liên đoàn Bóng đá Quốc gia (National Football League=NFL) và thuộc khu vực phía Nam của Liên đoàn. New Orleans Saints (Saints có nghĩa là “Các Vị Thánh” của Giáo hội Công giáo trên Hoàn vũ, được kính trọng thể vào ngày 1.11 hàng năm) thành lập ngày 01 Tháng 11 năm 1966 và liên tục phát triển. New Orleans Saints bắt đầu giao đấu tại sân vận động nhà là Tulane cho tới qua mùa banh năm 1974. Từ năm 1975, sân vận động nhà của New Orleans Saints là Louisiana Superdome, ngoại trừ năm 2005 bị gián đoạn do trận Bão Katrina. Đội bóng đạt được thành công kể từ năm 1987-1992, khi đội vào được playoffs bốn lần. Sau đó, vào năm 2000, New Orleans Saints đã đánh bại đội vô địch lúc đó là St. Louis Rams, giành chiến thắng để vào playoff. Sau đó, New Orleans Saints đạt đến NFC Championship Game vào năm 2006 nhưng bị thảm bại trước đội Chicago Bears với tỉ số quá cách biệt 39-14. Mãi đến mùa bóng 2009, sau nhiều chiến thắng vòng loại liên tiếp, New Orleans Saints đã vào được chung kết vào chiều tối Chủ Nhật, 7.2.2010. Trong trận thư hùng này diễn ra tại Miami, Florida để giành SUPER BOWL CUP 44, New Orleans Saints đã đạt vinh quang trước đội Indianapolis Colts với tỉ số cách biệt 31-17. Đây là chiến thắng huy hoàng nhất sau 43 năm mong mỏi, chờ đợi. Cả thành phố New Orleans bừng lên cơn sốt vỡ da. Và Thứ Ba, 9.2.2010, Châu thành Ngọc Lân tổ chức SAINTS VICTORY PARADE thật hoành tráng tại trung tâm thành phố để vinh danh nhà dìu dắt cũng như các cầu thủ đã tận lực giành vinh quang. Đây là niềm tự hào chẳng những của gần một triệu người dân New Orleans mà còn là niềm hãnh diện chung của người dân Louisiana cũng như Mississippi, Alabama...
Coach Sean Payton là nhà dìu dắt đội New Orleans Saints trong những năm qua. Năm 2006, ông được bình chọn là Nhà dìu dắt xuất sắc nhất trong làng bóng đá Hoa Kỳ. Chủ của đội banh là gia đình Tom Benson và Rita Benson LeBlanc. Giám đốc điều hành là Mickey Loomis.
Trên đây chỉ là một vài nét giản lược của người viết, giới thiệu đôi nét về thành phố tuy nhỏ bé nhưng thân thương. Đối với tập thể người Việt tị nạn, thì mảnh đất New Orleans này đã mở rộng vòng tay nhân ái đón tiếp, hỗ trợ và đại đa số từng bước, tập thể người Việt chúng ta đã tích cực đóng góp xây dựng và phát triển thành phố theo khả năng từng cá nhân, từng gia đình. Tập thể người Việt tại Châu thành thân thương này hãnh diện và hiên ngang cùng sánh vai với các chủng tộc, cộng đồng bạn.
Biến cố đau thương do thiên tai Katrina 2005 đổ xuống, bao phủ một mầu đen ảm đạm chết chóc tàn phá, tập thể người Việt tại đây cũng cùng chung phần số. Nhà cửa tài sản tan hoang, có cả những người Việt thiệt mạng tại Chalmette. Cách đây 5 năm, đi qua những vùng như Lakeview, New Orleans East, Chalmette... lòng quặn thắt niềm đau. Trong biến cố bi thương này, không nhiều thì ít, mỗi người đều cảm thấy mất mát từ tinh thần lẫn vật chất. Tuy nhiên, với thời gian 5 năm qua đi - mặc dầu những khó khăn - với quyết tâm, tập thể người Việt sát cánh với các sắc tộc bạn, cùng chung tay hướng tới một tương lai tươi sáng hơn…

Châu thành Ngọc Lân, giữa mùa biển động 2010
Nhịlong - Nhịlangsơn

Một số độc giả hỏi về bút danh của người viết bài này, xin thưa:
- Nhị Long: lấy từ tên hai dòng sông Nhị Hà và Cửu Long ghép lại.
- Nhị Lang Sơn: là một cảnh Đèo rất ngoạn mục nằm ở vùng ba biên giới Tây Tạng, Miến Điện và Hoa lục. Chính nơi đây là thượng nguồn dòng Cửu Long giang.

Phần 1

Phần 2