29 tháng 05, 2016 16:14  Lê Anh Dũng viết

---

Many men came here as soldiers
Many men will pass this way
Many men will count the hours
As they live the longest day

Many men are tired and weary
Many men are here to stay
Many men won't see the sunset
When it ends the longest day

The longest day, the longest day
This will be the longest day
Filled with hopes and filled with fears
Filled with blood and sweat and tears

Many men, the mighty thousands
Many men to victory
Marching on, right into battle
In the longest day in history
 
https://www.youtube.com/watch?v=cVU75AZ5gJU

“Many men won't see the sunset”. Đời sống là điều kỳ diêụ. Đau khổ, gian nan, hoang mang, sợ hãi…là một phần bất khả phân của hạnh phúc. Mỗi buổi sáng, nhiều nguời thấy mặt trời mọc, nhưng sẽ không còn thấy mặt trời lặn. Bao nhiêu nguời không những được thấy bao lần mặt trời mọc, mặt trời lặn mà  còn đuợc dự lễ kỷ niệm 40 năm thành hôn, không của một, mà là của hai cặp tổ chức cùng  ngày?  

Vài bạn ý thức đuợc điều hy hữu này nên Chu Thuỷ, hoạ sĩ nghèo nhưng tình lai láng, bay từ San Jose xuống “anh về với em, rồi mai lại đi”, trưa thứ bảy lại bay trở về để kịp làm việc ca đêm lúc 6 giờ. Quốc Huy từ Thái Lan qua bao trùng duơng, vuợt bao hải lý bay qua Cali tham dự. Nên lúc Huy chào, tao không biết gã trung niên hán tử gân guốc, mặt lầm lì, quá có nét, quá đàn ông như trong truyện Thủy Hử là ai, mà lại chào mình rất thân thiện? Vì không tuởng tuợng ra là Huy, nên tao gật gù rồi đi chỗ khác chơi vì không nghĩ là có quen khưá này. Liên và Trầm cũng bay về từ Montreal để cùng Hạnh và Chương giở  sang một trang hiếm có trong đời nguời.

Chúc phúc  Hạnh-Chương, Liên-Trầm đã trải qua trên 40 năm có nhau, vẫn sẽ có nhau.

Khi phát biểu, Trầm nhắc lại “tao không có tuổi thanh xuân”. Trong niềm hạnh phúc, bình an có nhau mà mỗi lần gặp cặp Liên Trầm ta đều thấy, sao lại chen một “tâm trạng” ngậm ngùi, tiếc nuối?!

Vì Trầm đi thẳng từ tuổi học trò qua tuổi làm cha, chủ gia đình, nên dù có là chủ “một đoá hồng, đẹp như giấc mộng” như Liên yêu kiều chăng nữa, vẫn tiếc, vẫn thèm những gì nguời khác có mà mình không trải qua.

Niềm tiếc nuối, nỗi “ngậm ngùi” này cũng có lý.  

Trầm kể “mày nghĩ, thằng con tao mới đẻ có một tháng, mà tuị tao bồng nó đi vuợt biên”.  Tao đã vuợt  biên, đã làm thông dịch viên cho bịnh xá trại tị nạn ở Hồng Kông, đã dịch cho bác sĩ, cảnh sát bao nhiêu cảnh đời, đã làm chứng, nghe kể bao nhiêu thảm cảnh trên biển, nên hiểu  là mang đuợc thằng bé non yêú  mới đẻ có 1 tháng vuợt đại duơng đầy bất trắc, hiểm nguy, thiếu nuớc, thiếu đủ thứ … mà bé còn sống là trời thương và trời duỡng.  Vậy mà bây giờ Trầm là “thằng ông nội” của một thằng bé 8 tháng cực dễ thuơng. Dù Trầm càng già càng “jeune premier”, đầy phong độ, nói chuyện dù có hơi cà lăm chút chút, nhưng là cái cà lăm làm chấm phẩy cho lời nóí duyên dáng, u mặc (humouristic) của mình... Trầm ơi, có giấc mơ mòng - reverie nào mà hoàn bích, mày có đang ở thiên đàng với Chuá thì gặp ỗng cũng phải chào, chứ đâu thể arnarchy, quân hồi vô phèng đuợc. Nên Trầm có “tiếc” thì chỉ để làm duyên, cho đời nó có chút hương vị “cay đắng” cho bằng anh, bằng chị.

Nhìn lại hình ngày cũ chưng trong lễ kỷ niệm 40 năm, khác với vẻ đẹp vưà giản dị, vừa nồng nàn như đoá hồng nhung của Liên;  Hạnh như mẫu đơn, nữ hoàng của muôn hoa, nhưng một mẫu đơn vừa hé nụ, vừa hết baby phase, nụ mẫu đơn vừa hé đứng cạnh Le Petit Prince Aí Chương (Chương là Nguyễn Phước Aí Chương, hoàng tộc thứ thiệt, chỉ số Octane 92, cố ý cắt đi Nguyễn Phuớc cho nó thành bình dân 87).

Hạnh Liên, Liên Hạnh, mỗi nàng một vẻ, muời phân vẹn muời.

Chuyện kể rằng,  Võ Hậu chuyên quyền nhiếp chánh, tự xưng vương, đổi nhà Đường thành nhà Đại Châu, xưng hiệu Võ Tắc Thiên hoàng đế. Một hôm, Võ Tắc Thiên  khi ngự du vườn thượng uyển nhìn cỏ cây xác xơ, ủ rũ điêu tàn, liền truyền lệnh bằng bài tứ tuyệt khắc ngay cửa vườn:

Lai triều du thượng uyển
Hỏa tốc báo xuân trị
Bách hoa liên dạ phát
Mạc đãi hiểu phong xuy
 
Bãi triều du thượng uyển
Gấp gấp báo xuân hay
Hoa nở hết đêm nay
Đừng chờ môn gió sớm.

Muôn hoa khiếp viá phụng mệnh, chỉ trong một đêm bừng nở khắp vườn, huơng thơm nồng nàn sực nức. Rạng sáng hôm sau, Võ Tắc Thiên dạo vườn trông muôn hồng ngàn tía ngoan ngoãn đua chen nở rộ, vô cùng đẹp dạ. Nhưng hoa Mẫu Đơn, nữ hoàng của các loài hoa, bất tuân lệnh của nữ hoàng Trung Quốc, cứng cỏi, nhất định không nở hoa. Tức giận nhưng bất lực truớc nữ hoàng của muôn hoa, Võ Tắc Thiên chỉ có thể ra lệnh đày Mẫu Đơn xuống tận Giang Nam. Khi tới vùng đất nghèo nàn hơn, mẫu đơn nở rộ, vẻ đẹp rực rỡ, làm sáng cả miền Nam. Cũng từ đó, vùng Giang Bắc thiếu vắng loài hoa vương giả,   biểu trưng cho quốc sắc thiên hương…

Trái với Trầm và Chương, Le Jeune Premier et Le Petit Prince, mỗi lần gặp lại Liên, Hạnh lại thấy dấu thời gian rõ thêm trên khoé mắt cuả 2 nàng. Nhưng dấu thời gian là huy chuơng mà trời cho phụ nữ để tuởng thuởng cho những năm làm con gái, làm vợ, làm mẹ.  Chúng tôi ý thức, trân trọng, thương yêu những dấu thời gian ghi khắc trên những khuôn mặt phụ nữ - những nguời tình, nguời vợ, nguời mẹ này.

Chương và Hạnh học chung mẫu giáo, biết nhau khi còn thơ (có khi đánh nhau, biũ môi khi gặp nhau, mà còn nhỏ quá nên quên rồi), nhà chỉ cách nhau muơi căn,  đôi nguời đôi ngả khi nàng vào Couvent des Oiseaux còn chàng vào Taberd khi cả hai lên 6! Sau 75, gặp lại, đi chơi (chắc nhờ ơn “cách mạng”, con trai con gái phải ra khỏi nhà, tham dự sinh hoạt chung), chỉ 6 tháng là cuới. Hạnh Chuơng kể, cuới do ý sắp đặt của cha mẹ 2 bên, họ làm ăn chung, biết nhau và cũng biết con của nhau,  nên có lẽ trong bụng đã chấm làm dâu, làm rể từ khi chúng còn nhỏ.

Dù sao lấy nhau khi còn quá trẻ (Hạnh nói“không phải là còn trẻ, mà là còn con nít”)  cũng rất lạ, rất hiếm, nhất là Trầm, Chương đâu phải là dân nhà quê. Ngay cả ngày xưa, phải thành nhân, phải có sự nghiệp, đại đăng khoa rồi mới tiểu đăng khoa  (lấy vợ).  

Trái với tuởng tuợng của nhiều nguời Trầm  công tử phú qúy Sài Gòn, về nhà quê tuyển vợ, mà Liên một thiếu nữ nhà quê đuợc chàng chọn.  Thực sự trái lại, so với gia thế của Liên là con tôm, thì Trầm chỉ là con tép, tép riu. Năm kia trong dịp hội ngộ 50 năm, Liên kể là nhà nàng ở  tỉnh có mấy chục chiếc xe đò, chị em nàng sắc nuớc huơng trời (see photo 40 năm sau)




Truớc 75 bao nhiêu trai tài cùng phó quận, phó tỉnh, truởng ty,   nghe tiếng mong được lọt vào những đôi mắt xanh:

Liên tuy mới mười lăm
Mà đã lắm người thăm
Nhờ mối mai đưa tiếng,
Khen tươi như trăng rằm.

Nhưng em chưa chấm ai,
Vì thầy bảo người mai
Rằng em còn bé lắm,
(Ý đợi người tài trai).

Sau 75 những ông răng đen, mã tấu, ngồi chồm hổm, hút thuốc “nào”, quyền hành đẻ ra từ nòng súng, bạo lực, nghe huơng sắc bay xa cũng tới lui ngấm nghé . Ở tỉnh nhỏ trong thời gian naỳ, sắc đẹp và tài sản là “mộng duới hoa”,  lúc nào cũng có một bản án lơ lửng trên đầu, những phường ưng khuyển, Khuyển Ưng, Khuyển Phệ có  thể xông vào nhà đóng chốt,  cướp của, cho đi cải tạo. Trầm, dù đen đuá Thạch Sanh Sài Gòn, nhưng là công tử nhí phe ta, vẫn bảnh hơn muời ngàn ngài chính uỷ “bên thắng cuộc”, nên  thực ra Trầm  chưa cần chạy quanh võng bà già nó “đòi vợ”, thì Liên cũng đã sẵn sàng về với Trầm để tránh cảnh có một ngày “tiếc thay cây quế giữa rừng, để cho thằng Mán, thằng Muờng nó leo”. 

Một mẫu số chung là trong cơn bão của thời cuộc, những nguời giống nhau cảm thấy bơ vơ, trơ trọi, hoang mang, sợ hãi … cọng với chữ “duyên” của nhà Phật đã đẩy những chàng và nàng còn rất trẻ thơ tới với nhau, nên vợ chồng rất sớm, dù không biết làm gì để ăn;  điều mà trong cơn binh lửa thiêu đốt, tàn phá quê huơng hàng chục năm cũng rất hiếm khi xaỷ ra.

Hôn nhân cũng như chiến tranh, nhìn lại hình  những chàng trai trẻ trong The Longest Day, sự sống sót, tồn tại, chiến thắng không dành cho mọi nguời, có những nguời không còn thấy mặt trời lặn, có những người không bao giờ được làm kỷ niệm thành hôn. Hạnh phúc trong hôn nhân, hay đi với nhau tới cuối đời, hay được làm lễ kỷ niệm 30 năm (Phụng-Thanh), 40 năm (Hạnh-Chuơng, Liên-Trầm),   nhiều khi hoàn toàn ngoài định đoạt của chúng ta.
 
Nguyễn Du có câu:

Bắt phong trần, phải phong trần
Cho thanh cao, mới đuợc phần thanh cao.

Những nguời thanh cao, những kẻ phong trần, chung một chiến hào, một kiếp nhân sinh,  hãy hát cao bài The Longest day để “xiển dương, hãy xiển duơng cùng tận, vinh dự lầm than của kiếp người”,  mà đau khổ, bất trắc là phần bất khả phân của hạnh phúc. Và hình như hạnh phúc là hoa trái của muôn vàn nguyên nhân từ muôn kiếp trước, là phúc phần của chúng ta, của tổ tiên tích luỹ mà “lão trời già” chỉ làm bổn phận Postman trả về nơi gửi những gì đã được  gửi đi, với compound interest and bonus, hay double penalty.

Many men came here as soldiers
Many men will pass this way
Many men will count the hours
As they live the longest day

Many men are tired and weary
Many men are here to stay
Many men won't see the sunset
When it ends the longest day

The longest day, the longest day
This will be the longest day
Filled with hopes and filled with fears
Filled with blood and sweat and tears

Many men, the mighty thousands
Many men to victory
Marching on, right into battle
In the longest day in history